Epilepside Beklenmeyen Ani Ölümler (UDEP)
Epilepside Beklenmeyen Ani Ölüm Nedir (EBAÖ)?
Epilepsili bir kişinin nedeni açıklanamayan ani ve beklenmeyen ölümlerine Epilepside Beklenmeyen Ani Ölüm (EBAÖ) denir. Çok nadir bir durum olmasına rağmen hasta ve hekimlerince bilinmesi gereklidir. EBAÖ tanıklı veya tanıksız ani beklenmeyen, travma veya boğulmaya bağlı olmayan, postmortem incelemede ölüm nedeninin anatomik veya toksikolojik bir nedene bağlı bulunmayan ölümlerdir.
EBAÖ kriterleri nelerdir?
1993’te EBAÖ’yü standardize etmek için FDA ve Burroughs-Wellcome kriterler ortaya koymuştur:
● Hastanın tekrarlayan ve tetiklenmeyen nöbetlerle karakterize epilepsisinin olması
● Hastanın sağlıklı durumdayken beklenmeyen bir şekilde ölmesi
● Ölümün saniyeler içinde aniden gerçekleşmesi
● Ölümün hasta normalken ve iyi durumdayken oluşması
● Otopside belirli tıbbi bir nedenin belirlenememesi
● Ölümün 5 dakikanın üzerinde kesintisiz sürdüğü durumla (status epileptikus) bağlantılı olmaması
●Nöbet anında oluşmadıkça önceden geçirilmiş bir nöbet, EBAÖ’yü dışlamaz.
EBAÖ Neden olur?
Tek bir nedenini saptamak güçtür. Araştırıcılar hala bu konuda araştırmalarını sürsürmektedir. Nöbet geçirirken kişilerin solunum ve kalp ritmi değişir. Genelde bu durum bir sorun oluşturmasa da kan oksijen düzeyinde önemli düzeyde düşmeler meydana gelirse EBAÖ’yü tetikleyebilir. Nöbetler beyindeki solunum ve kalp atım merkezlerini de etkileyebilir. Bir başka olasılık da kalp ritm anomalileri ile nöbetler arasındaki genetik bağlantıdır. Araştırmalar risk faktörlerini belirlemeye yaklaşmaktadır.
EBAÖ sınıflandırılabilir mi?
FDA ve Burroughs-Wellcome aşağıdaki kategorileri de tanımladı:
- Kesin EBAÖ: Yukarıdaki ölüm ve postmortem (ölüm sonrası) kriterlerine tamamen uyan olgular
- Muhtemel EBAÖ: Postmortem kriterler hariç diğerlerine tamamen uyan olgular
- Olası EBAÖ: EBAÖ’nün dışlanamadığı fakat ölüm ve postmortem verilerin yetersiz olduğu durumlar
- EBAÖ olmayan: Diğer ölüm nedenlerinin net olarak ortaya konduğu ve EBAÖ tanısının konmasının uygun olmadığı durumlar
Bir epilepsili hastasının EBAÖ riski nedir?
EBAÖ’nün bilinen nedenleri yoktur. Kimsenin EBAÖ riski bilinemez. Bu konu araştırılmakdır. Epilepsili toplumda genel olarak bu sıklık 1/1000’dir. Bu değer günde 10 adet sigara içen bir kişininkiyle aynıdır. Ancak absans dediğimiz dalma ile giden ve miyoklonik dediğimiz sıçramalı nöbetlerde daha fazla olabilir. Nöbet ne kadar sık aralıklarla geçiriliyorsa yine risk artabilir. Nöbetin şiddetiyle de bir yakınlık mevcuttur. Nöbetleriniz kesilmişse bile doktorunuzun haberi veya önerisi olmadan ilaçları kesmemelisiniz.
Doktorunuza rağmen ilaçları kesmişseniz en hafif nöbetler tehlikeli olabilirken, uygun tedavi edilen ve şiddetli nöbet geçiren hastalarda EBAÖ riski düşer.
EBAÖ çocuklarda da olabilir mi?
EBAÖ, 16 yaş altı genç ve çocuklarda ilave başka bir rahatsızlıkları bulunmadıkça çok daha nadirdir. EBAÖ riski nöbetin şiddet ve süresiyle yakından ilişkilidir. Yaş ilerledikçe risk artabilir.
Hangi faktörler EBAÖ riskini artırır?
EBAÖ riski için için en önemli faktörü büyük nöbetler dediğimiz hastanın kasılarak yere düştüğü, çırpındığı, dilini ısırıp idrar kaçırabildiği nöbetlerdir. Nöbetler önlenememişse, kullanılan ilaçlarda ani ve gereksiz değişimler yapılmışsa, alkol ve zararlı alışkanlıklar varsa, tehlikeli yerlerde nöbetler geçiriliyorsa, uykuda nöbetler geçiriliyorsa, nöbetler 26 yaş sonrası başlamışsa EBAÖ riski artabilir.
Bazı nöbetlerin EBAÖ riski neden yoktur?
Yukarıda sözü edilen büyük nöbetlerde solunum ve kalp ritminde değişmeler olur. Bu nöbetlerin neden EBAÖ riskini artırdığı bilinmez. Ancak bazı nöbetlerde bu risk düşğüktür. Bu konuyu en iyi doktorunuz açıklayabilir.
EBAÖ riski nasıl azaltılabilir?
Öncelikle geçirilen nöbet sayısı en az sayıya indirilmelidir. Antiepileptik ilaçlar düzenli ve güvenli olarak kullanılmalı, doktorunuzla düzenli görüşmeler yapmalı, randevularınızı, neler konuştuğunuzu, neler soracağınızı, geçirdiğiniz nöbetlerin nasıl, ne zaman ve ne kadar sürdüğünü bir günlük oluşturarak not etmeli, hekiminize danışmadan ilaç kullanımınızda değişiklikler yapmamalı, yaşamınızla ilgili değişiklikler yaparken hekiminizle görüşmeli, nöbetlerin hangi nedenlerle tetiklendiğini araştırmalı, uyku süreniz, alkol ve zararlı alışkanlık maddelerinden uzak durmanız gerektiğini, aklınıza gelen başka tedavi seçenekleri varsa hekiminize danışıp tartışmalı, ilaçların yararsız olduğuna inanıyorsanız başka seçenekleri araştırmalı, arkadaşlarınıza güvenmeli ve durumunuzdan onlara söz etmelisiniz.
